Wrocławski Teatr Pantomimy
Wrocławski Teatr Pantomimy powstał w 1956 roku jako Studio Pantomimy przy Państwowych Teatrach Dramatycznych we Wrocławiu. Założycielem i kierownikiem artystycznym był Henryk Tomaszewski. Unikalność Wrocławskiego Teatru Pantomimy to efekt, wypracowanego przez Tomaszewskiego, studyjnego sposobu kształcenia mima totalnego. Pierwsze mimodramy (Ziarno i skorupa, 1961; Labirynt, 1963; Suknia, 1966; Ruch, 1966) zachwycały precyzją wykonania, metaforyką i rozbudowaną symboliką ruchu; nie był on prostym ekwiwalentem słowa, a syntezą doznań i wrażeń. Inscenizacja w 1970 roku Odejścia Fausta wyznacza ważny okres w życiu Teatru – pantomim spektaklowych - widowisk o bogatej scenografii i oprawie muzycznej, którą tworzyli najwybitniejsi artyści, m.in.: Jadwiga Przeradzka, Aleksander Jędrzejewski, Zofia de Ines, Władysław Wigura, Franciszek Starowieyski, Krzysztof Pankiewicz, Andrzej Majewski. Działające przy Teatrze Studio wykształciło wielu znakomitych artystów, którzy obecnie prowadzą swoje teatry, zajmują się pracą pedagogiczną w kraju i poza granicami, m. in.: Elżbieta Jaroszewicz, Ewa Czekalska, Paweł Rouba, Stanisław Brzozowski, Stefan Niedziałkowski, Jerzy Kozłowski, Marek Oleksy, Aleksander Sobiszewski. Liczne występy wrocławskich mimów od Hiszpanii po Japonię, od krajów skandynawskich po Australię, Meksyk i Wenezuelę przyniosły zespołowi wiele nagród, w tym złoty medal Swedish Dance Association, Sztokholm (1963) i Złotą Gwiazdę (Etoile pour recherche corporelle) zdobytą na VIII Międzynarodowym Festiwalu Tańca w Paryżu (1970). W latach 2003-2009 Teatr realizował przedstawienia oparte na autorskich scenariuszach Aleksandra Sobiszewskiego – ówczesnego Dyrektora. Były to wizje przepojone czarnym humorem, absurdem i groteską: Małpy (2003), Science Fiction (2004), Galapagos (2007), Gastronomia (2008).
Od 2009 funkcję Dyrektora Naczelnego pełni Zbigniew Szymczyk, a Dyrektorem Artystycznym Teatru jest Marek Oleksy. Obecna linia programowa WTP skupia się wokół zagadnień szeroko pojętego teatru fizycznego, wzbogacając środki pantomimy o różnorodne konwencje teatralne. W bieżącym repertuarze Teatru znajdują się przedstawienia: Galapagos, Gastronomia oraz dwie premiery: tryptyk Osąd w reżyserii Jerzego Kaliny, Leszka Mądzika i Pawła Passiniego i Stazione Termini Marka Oleksego. Zespół Teatru prowadzi również zajęcia warsztatowe, podczas których młodym adeptom przekazywane są tradycje ruchowe wrocławskiej pantomimy.
Henryk Tomaszewski
Tancerz, mim, choreograf, reżyser, pedagog, założyciel i dyrektor Wrocławskiego Teatru Pantomimy. Urodził się 20 XI 1919 r. w Poznaniu. W 1945r. zapisał się w Krakowie do Studia Dramatycznego Iwo Galla, uczył się także tańca na prywatnych lekcjach. W latach 1946-47 współpracował z Polskim Teatrem Akademickim przygotowując scenki pantomimiczne i oprawy choreograficzne. Od 1946 do 1947 r. uczył się i tańczył w Baletach Polskich Feliksa Parnella. W 1949 r. zaangażował się do baletu Opery Wrocławskiej, gdzie do 1959 r. zatańczył 11 ról. Kreacjami okrzyknięto Pawia (Paw i dziewczyna), Li Szan Fu (Czerwony mak), Diabła (Pan Twardowski); podkreślano dramatyczny rys postaci i nowatorskie środki artystyczne. W maju 1955 r. na Międzynarodowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie otrzymał srebrny medal za etiudę mimiczną Wirtuoz. Wpłynęło to na powstanie w 1956 r. najpierw Studia, a od 1959 r. Wrocławskiego Teatru Pantomimy.
Premiera I Programu odbyła się 4 XI 1956 r. Od początku Henryk Tomaszewski konsekwentnie budował styl wyjątkowego w światowej kulturze zjawiska - zespołowego teatru pantomimy. Odszedł od francuskiej tradycji mimu czystego, prowadził wielokierunkowe poszukiwania formalne, penetrował szerokie obszary literatury, mitów i kultury, czyniąc z nich kanwę swoich spektakli, znaczącą rolę powierzał oprawie plastycznej i muzyce. Od początku współpracował z najwybitniejszymi polskimi scenografami (J. Przeradzka, Z. de Ines, K. Wiśniak, F. Starowieyski, A. Majewski, W. Wigura). W centrum swojej wizji artystycznej, którą nazwał "teatrem kulistym" postawił człowieka i twórcze możliwości ruchu. Do 1962 r. występował na scenie, jego interpretacje Akakiusza w Płaszczu, tytułowego Woyzecka, czy Figurkę Śmierci ze Strzelnicy wpisały się na trwale do historii teatru. Henryk Tomaszewski przygotował w swoim teatrze XXIV Programy, od X - Odejścia Fausta były to pełnospektaklowe widowiska. Jako pierwszy w Polsce rozpoczął kształcenie mimów, którzy po ukończeniu Studium przy WTP uzyskiwali status profesjonalnego aktora-mima. Wielokrotnie opracowywał choreografię w spektaklach dramatycznych i operowych. Od 1967 r. pracował w teatrach dramatycznych jako reżyser, nadając przedstawieniom oryginalną wartość poprzez szukanie w geście i ruchu źródeł słowa i wydobywaniu z aktorów nieoczekiwanych możliwości. W recenzjach z jego spektakli często padało określenie arcydzieło. Jego realizacja Gry w zabijanego E. Ionesco w Teatrze Polskim we Wrocławiu uznana została za dzieło kongenialne. Jako reżyser pracował także poza granicami kraju, m. in.: w Szwecji, Norwegii, RFN. Kilkakrotnie przenosił swoje inscenizacje z WTP do teatrów w Amsterdamie, Oslo, Kopenhadze. Jako choreograf i inscenizator pracował w polskich, duńskich i niemieckich teatrach operowych. Szczególnie sobie cenił dwie swoje realizacje, przygotowane z Konradem Swinarskim w mediolańskiej La Scali, Menady Hansa Wernera Henze i Dienstag aus Licht Carlheinza Stockhausena w Operze w Lipsku. H. Tomaszewski był także znanym kolekcjonerem. W listopadzie 1994 r. otwarto w Karpaczu Miejskie Muzeum Zabawek ze zbiorów Henryka Tomaszewskiego prezentujące kolekcję gromadzoną od 1967 r. a obejmującą zabawki pochodzące od XVII do XX w.
Henryk Tomaszewski zmarł 23 IX 2001 roku w Kowarach, pochowany został na zabytkowym cmentarzu przy świątyni Wang w Karpaczu.
